Bi-metal şerit testereler, iki farklı metalin birleştirilmesiyle üretilen ve özellikle endüstriyel metal kesiminde yaygın olarak kullanılan testere bıçaklarıdır. Genellikle sırt kısmı esnek yay çeliğinden, dişleri ise yüksek hız çeliğinden (genellikle M42 veya M51 HSS) üretilir. Bu yapı, hem dayanıklılığı hem de keskinliği aynı anda sağlar.
Kullanım Alanları: Çelik, paslanmaz çelik, döküm demir, alüminyum ve diğer metallerin kesiminde; otomotiv, savunma, yapı ve imalat sanayisinde.
Avantajları: Yüksek kesim hızı, uzun ömür, darbe ve titreşime karşı dayanıklılık, çok çeşitli malzemelerde kullanılabilme.
Faydaları: Daha az bıçak değişimi ve bakım, düşük toplam kesim maliyeti, düzgün ve hassas kesim yüzeyi.
Daire Testere Türleri (Cermet, PVD, Karbür) ve Kullanım Alanları
Daire testereler, döner bir disk üzerinde dişleri bulunan ve farklı kaplama ve uç malzemelerine sahip testerelerdir. Sıkça kullanılan türler şunlardır:
Karbür Uçlu Daire Testere: Yüksek sertlik ve ısıya dayanım. Sert metaller, paslanmaz çelik, yüksek alaşımlı çelikler ve yoğun üretim için idealdir.
Cermet Kaplama: Seramik ve metalin birleşiminden oluşan kaplama, özellikle düşük karbonlu ve paslanmaz çeliklerde hızlı ve uzun ömürlü kesimler için kullanılır.
PVD Kaplama: Yüzey sertliğini ve aşınma direncini artıran ince bir film. Özellikle yüksek hızda kesimlerde ve zorlu malzemelerde tercih edilir.
Kullanım Alanları: Profiller, borular, katı çubuklar, otomotiv parçaları ve üretim hatları.
Çelik Tiplerine Göre Doğru Testere Seçimi
Farklı çelik tipleri, farklı testere bıçakları gerektirir. Yanlış testere seçimi, hem bıçak ömrünü kısaltır hem de kesim kalitesini düşürür.
Çelik Tipi
Şerit Testere Türü
Daire Testere Türü
Yumuşak / Orta Karbonlu Çelikler
Standart bi-metal (M42, 4/6, 5/8 diş aralığı)
Cermet, Karbür
Yüksek Karbonlu / Alaşımlı Çelikler
Bi-metal (M51), Karbür uçlu
Karbür, PVD kaplama
Paslanmaz Çelik
Bi-metal (M51), Karbür uçlu
Cermet, PVD
Dökme Demir
Bi-metal, özel diş profilli
Karbür
Takım Çeliği / Isıl İşlem Görmüş Çelikler
Karbür uçlu
Karbür, PVD
Not: Seçim yaparken, malzemenin sertliği ve kesilecek parçanın şekli (profil, kütük, boru) de göz önünde bulundurulmalı.
Kesimi En Zor Metaller ve Kesim İpuçları
Kesimi zor metaller arasında yüksek alaşımlı çelikler, paslanmaz çelikler, takım çelikleri, titanyum alaşımları ve nikel bazlı süper alaşımlar (Inconel, Hastelloy vb.) yer alır.
İpuçları:
Mutlaka uygun testere bıçağı (karbür uçlu veya yüksek kalite bi-metal) kullanılmalı.
Soğutma sıvısı bol ve doğru şekilde uygulanmalı.
Düşük ilerleme ve uygun devir hızı ayarlanmalı.
Bıçak ve makine temiz, gerginliği ve hizası doğru olmalı.
İlk kesime başlarken bıçak “alıştırma” işlemi yapılmalı (yeni bıçakta ilk 10-15 dakika düşük hızda kesim).
Savunma Sanayinde Kullanılan Çelikler ve Kesim Yöntemleri
Savunma sanayinde kullanılan çelikler genellikle yüksek mukavemetli, sertleştirilmiş ve bazen zırh özellikli alaşımlardır (ör. balistik çelikler, 4140, 4340, maraging çelikleri, paslanmazlar). Bunların kesiminde:
Testere Seçimi: Karbür uçlu şerit veya daire testereler, yüksek performanslı bi-metal bıçaklar önerilir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
Yüksek sertlik için düşük ilerleme ve uygun kesme hızı gerekir.
Bol ve sürekli soğutma sıvısı kullanımı çok önemlidir.
Bıçak aşınmasına karşı sık kontroller yapılmalı.
Kesim sırasında titreşim minimuma indirilmeli.
Yapı Çeliklerinde Kesim ve Doğru Testere Seçimi
Yapı çelikleri (S235, S355 vb.) genellikle orta sertliktedir ve çoğunlukla profil, kutu, boru gibi formlarda kesilir. Bu malzemeler için:
Ekonomik ve dayanıklı bi-metal şerit testereler tercih edilebilir.
Çoklu ve seri kesimlerde cermet veya karbür uçlu daire testereler önerilir.
Hafif yağlayıcı ile bıçak ömrü artırılabilir.
Köşe ve birleşim noktalarında bıçağın sıkışmasını önlemek için dikkatli çalışılmalıdır.
Kesim Hızları: Malzemeye Göre Doğru Ayarlar
Farklı malzemelerde optimum kesim için doğru hız ayarı çok önemlidir. Aşağıdaki tablo en çok karşılaşılan malzemeler ve önerilen kesim hızlarını (m/dak) gösterir:
Malzeme
Şerit Testere Diş Hızı (m/dak)
Daire Testere Devir (rpm)
Yumuşak Çelik
60-100
50-120
Yüksek Karbonlu/Isıl İşlemli Çelik
30-50
20-60
Paslanmaz Çelik
20-40
15-40
Alüminyum
150-300
100-300
Dökme Demir
20-35
10-30
Genel Kural: Malzeme sertliği arttıkça hız düşürülmeli, soğutma sıvısı artırılmalı.
Soğutma Sıvıları: Seçim ve Doğru Kullanım
Soğutma sıvısı, kesim sırasında ısıyı uzaklaştırır, talaşı temizler ve bıçak ömrünü artırır.
Emülsiyon (su-bazlı): Genel çelik kesimlerinde, %5-10 oranında suyla karıştırılarak kullanılır.
Saf yağ: Yüksek alaşımlı çelikler ve hassas kesimler için uygundur. Soğutma yanında yağlama da sağlar.
Sprey veya sis yağları: Alüminyum ve ince kesimlerde, talaş yapışmasını önler.
Uygulama: Sıvı, bıçağın hem giriş hem çıkışında sürekli ve yeterli miktarda olmalı. Eksik soğutma, bıçak ömrünü önemli ölçüde kısaltır.
Doğru Şerit Testere Makinesi Seçimi
Şerit testere makinesi seçimi yapılırken aşağıdaki kriterlere dikkat edilmelidir:
Kesilecek Malzeme ve Kesim Adedi: Seri ve ağır kesimler için hidrolik, hassas işler için yarı otomatik modeller.
Bıçak Ölçüsü ve Germe Sistemi: Büyük ve kalın parçalar için geniş bıçaklı makineler.
Makinede Ayarlanabilir Hız: Farklı malzemeler için hız ayarı yapabilmek avantaj sağlar.
Soğutma Sistemi: Kaliteli bir soğutma sistemi, bıçak ömrü ve yüzey kalitesi için önemlidir.
Güvenlik Özellikleri: Acil durdurma, koruyucu kapaklar, otomatik kapanma gibi özellikler iş güvenliği için gereklidir.
Şerit Testerenin Uzun Ömürlü ve Verimli Kullanımı
Yeni alınan bıçakları mutlaka “alıştırma” kesimiyle başlatın (düşük hız ve ilerleme).
Bıçağın gerginliğini ve hizasını düzenli kontrol edin.
Her malzeme değişiminde uygun hız ve ilerleme ayarlarını yapın.
Kesim sonrası bıçağı kuru bırakın, paslanmayı önleyin.
Soğutma sıvısını ve makine temizliğini ihmal etmeyin.
Bıçak dişlerinde aşınma veya kırılma gördüğünüzde hemen değiştirin.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Şerit testere bıçağı neden erken körelir?
Aşırı hız, yetersiz soğutma, yanlış testere seçimi ve uygun olmayan kesim parametreleri bıçağın ömrünü kısaltır.
Bir bıçakla kaç kesim yapılabilir?
Bıçağın ömrü malzeme türü, kesim hızı ve soğutma gibi birçok etkene bağlıdır. Doğru kullanımda binlerce kesime ulaşılabilir.
Bimetal mi karbür testere mi?
Bimetal, çok yönlü ve ekonomiktir; karbür ise çok sert ve zorlu malzemelerde daha uzun ömür sunar.
Hangi makineyi seçmeliyim?
Kullanım yoğunluğu, malzeme türü ve kesim hassasiyetine göre seçim yapılmalı; çok amaçlı için hız ayarlı makineler önerilir.
Ek Bilgiler ve Pratik İpuçları
Kesime başlamadan önce malzeme sabitlenmeli, titreşim önlenmeli.
Her bıçakta üreticinin önerdiği hız ve ilerleme değerlerine sadık kalınmalı.
Gereksiz yere bıçak değiştirmekten kaçının; diş yapısı ve adedi seçime uygun olmalı.
Farklı malzemeler için farklı bıçaklar ve soğutma sıvıları kullanın.
Makinede düzenli bakım ve temizlik, hem ürün kalitesini hem de iş güvenliğini artırır.
Kısa not: Doğru bilgi ve uygun ekipmanla, kesim işlemleri hem ekonomik hem de güvenli şekilde gerçekleştirilebilir.
